Rzeżączka jest chorobą przenoszoną drogą płciową. Wywołuje ją bakteria – dwoinka Neissera (łac. Neisseria gonorrhoeae), zwana również dwoinką rzeżączki. Do zakażenia najczęściej dochodzi w trakcie kontaktów płciowych. Rzadziej odbywa się ono pośrednio, czyli poprzez używanie wspólnych ręczników, bielizny, czy w toalecie. U mężczyzn najbardziej podatne na zakażenie są: cewka moczowa, gruczoł krokowy i najądrza. U kobiet cewka moczowa oraz szyjka macicy.W przypadku zakażenia rzeżączką bezobjawowy okres wylęgania się choroby wynosi najczęściej od 2 do 10 dni, ale może się przedłużyć nawet do kilku tygodni. W tym czasie chory nie ma jeszcze żadnych objawów choroby, lecz nieświadomie stanowi już potencjalne źródło zakażenia.
Rzeżączka powoduje objawy, które pojawiają się u mężczyzn już po kilku dniach od zakażenia. Jest to uczucie pieczenia w cewce moczowej w czasie oddawania moczu, obrzęk ujścia cewki oraz bolesne wzwody. Do powikłań nieleczonej rzeżączki dochodzi dość szybko. Inaczej choroba rozwija się u kobiet, ponieważ okres wylęgania wynosi ponad 2 tygodnie, a jej początkowy przebieg jest praktycznie bezobjawowy. Najczęściej rzeżączka zostaje u nich rozpoznana dopiero w okresie powikłań. Bywa też, że dowiadują się o chorobie od swych partnerów, których nieświadomie zaraziły lub przypadkowo, w trakcie badań ginekologicznych.
Badanie na rzeżączkę powinno być oparte na badaniu bakteriologicznym, gdyż występujące objawy mogą by spowodowane innymi przyczynami. Stan zapalny i wyciek z cewki moczowej u mężczyzn może być wynikiem zakażenia innymi bakteriami lub podrażnienia cewki substancjami pochodzącymi z zewnątrz, co może prowadzić do wdrożenia niewłaściwego leczenia. Mało typowe objawy zakażenia występujące u kobiet, najczęściej są niewystarczające do rozpoznania choroby, a wskazywać mogą na zainfekowanie innymi drobnoustrojami, nadżerki, nowotwory lub ciała obce w drogach rodnych. Obecność dwoinki rzeżączki można również wykryć badając wydzielinę na obecność materiału genetycznego bakterii metodą PCR, czyli reakcji łańcuchowej polimerazy. Istnieje również test na rzeżączkę, który umożliwia samodzielne pobranie materiału do badań w zaciszu domowym. Jego użycie eliminuje konieczność wizyty w laboratorium oraz wykonanie krępującej niejednokrotnie czynności pobrania przez postronną osobę wymazu z cewki moczowej, szyjki macicy,czy odbytu (więcej o tym tutaj: http://rzezaczka.edu.pl/leczenie-rzezaczki-kobiet-mezczyzn/). Pobrany materiał wysyła się do badania kurierem i w ciągu krótkiego czasu otrzymuje się nie budzący wątpliwości wynik. Badanie wykonywane jest wspomnianą metodą PCR.
Leczenie rzeżączki polega na podaniu antybiotyku. Najczęściej stosowana w Polsce jest wciąż penicylina, a poza tym cefiksim, ofloksacyna i ceftriakson. W XX wieku w wielu krajach pojawiły się penicylinooporne szczepy rzeżączki, jednak u nas powodują one jedynie niewielki odsetek zakażeń. Przy prawidłowo dobranym antybiotyku, wyleczenie rzeżączki jest całkowite. Opóźnienie w diagnostyce i rozpoczęciu leczenia tej choroby prowadzi do wielu groźnych powikłań, w tym między innymi do bezpłodności.